Olsztyn, pachnąca karmuszką i marcepanem stolica Warmii, kojarzony jest przede wszystkim z letnimi atrakcjami. Ale to doskonałe miejsce na city break o każdej porze roku.
Tekst: Hanna Wojciechowska-Schwarz
Olsztyn to miasto jezior, lasów i parków – idealne na relaks dla każdego, bez względu na porę roku.
Olsztyn – atrakcje turystyczne na każdą porę roku
Dobrze skomunikowany z resztą Polski Olsztyn to doskonałe miejsce na weekend lub nieśpieszny urlop o każdej porze roku. Stolica Warmii oferuje przyjezdnym wiele atrakcji i aktywności. Latem można tu żeglować, czy pływać kajakami, zimą morsować w licznych akwenach lub ślizgać się na bojerach (kiedy jeziora zamarzną), wiosną i jesienią zachwycać się okoliczną naturą podczas wycieczek rowerowych, a przez cały rok... spacerować, podziwiać miejską architekturę i relaksować się nad jeziorami. Na turystów czekają tu zabytki z wielką historią w tle, ciekawe szlaki – nie tylko na spacery i liczne knajpki serwujące lokalne smakołyki.
Miasto jest ośrodkiem studenckim i kulturalnym, z teatrami oraz filharmonią. Jedną z większych atrakcji Olsztyna jest Planetarium, a także Obserwatorium Astronomiczne, bo przecież najsłynniejszym mieszkańcem miasta był nie kto inny, jak Mikołaj Kopernik.
fot. Houseboat, archiwum Hotel Pirat
Olsztyn – atrakcje Starego Miasta
Turystów, którzy do Olsztyna przybywają pociągiem, zachęcamy, by wysiedli na stacji Olsztyn Zachodni. Stąd już tylko kilka kroków na Stare Miasto, odbudowane po zniszczeniach z 1945 roku.
Centralnym punktem rynku jest Stary Ratusz, majestatyczny, z czerwonej cegły, powstały na przełomie XIV i XV wieku. Rolę urzędu pełnił do 1905 roku, a dziś w odrestaurowanym budynku mieści się Wojewódzka Biblioteka Publiczna. Warto wejść do środka, aby obejrzeć wystawę czy wziąć udział w spotkaniu autorskim. Koniecznie trzeba natomiast obejść budynek, przejść pod stylowymi arkadami i spojrzeć w górę. Zobaczymy wieżyczkę odbudowaną w trakcie ostatniego remontu oraz zegary słoneczne. Te ostatnie tworzą współczesne mozaiki z ceramicznych elementów symbolizujące słońce, z oryginalnymi, starymi gnomonami oraz cyframi. Warto też zwrócić uwagę na tzw. ośle grzbiety, czyli oryginalne późnogotyckie zdobienia na murach.
Bajkowe sgrafitti
Fasady kamieniczek Starego Miasta są barwne, z podcieniami, oryginalnymi szczytami i zdobione sgraffiti, które przypominają rysunki z dziecięcych bajek. Są wśród nich postacie mieszczan w strojach z różnych epok (kamienice przy Starym Rynku nr 17 i nr 18), są portrety zasłużonych dla tych terenów – np. poety Michała Kajki (Rynek Starego Miasta 32) oraz Mikołaja Kopernika, Jana Dantyszka, Ignacego Krasickiego (od strony ulicy Zamkowej). Jest trochę abstrakcji, jak sgraffiti z trzema postaciami tańczącymi na trawie, a może nad taflą jeziora (Rynek Starego Miasta 9/10), wszak jesteśmy na Warmii, czyli w krainie wody i relaksu. Ale są też fantazyjne ryby, żaglowce, planety i gwiazdy.
Nie mogło też zabraknąć sgraffiti z olsztyńską legendą o jeleniu i myśliwym (Rynek Starego Miasta 17/Prosta). W pobliskiej bazylice jest wielki świecznik z rogów jelenia, ponoć tego, który uciekając z nagonki ukrył się w szacownych murach.
Przy ul. Prostej 1 znajduje się płaskorzeźba Syrenki, z innej tutejszej opowieści, trzymająca w rękach wielką rybę. A na Domu Burmistrza, uważanym za najstarszy murowany budynek w mieście – płaskorzeźby olsztyńskiego rzeźbiarza Ryszarda Wachowskiego, ucznia Xawerego Dunikowskiego. Płaskorzeźby oszczędne, zamknięte w prostokąty, trochę jakby w stylu słusznie minionej epoki.
Zresztą całe Stare Miasto jest ciekawie ozdobione. Spacerując po nim, warto zadzierać głowę do góry, by niczego nie przegapić. Choćby idąc ulicą Staromiejską, przy Bramie Wysokiej, gdzie mieści się sgraffiti przedstawiające Warmiaków przy pracy i w ludowych strojach.
Zimowe atrakcje Olsztyna
Zimą ośnieżone parkowe alejki są ulubionym miejscem spacerów mieszkańców i turystów, ale zimowych atrakcji w Olsztynie jest znacznie więcej. W Lesie Miejskim, największym w Europie kompleksie leśnym znajdującym się w granicach miasta, na miłośników jazdy na sankach czekają trzy tory saneczkowe. Gwarno tu i wesoło, jeśli tylko śniegu nie brakuje. Na szczęście zima na Warmii potrafi być bardziej śnieżna niż w innych rejonach Polski.
Miłośnicy kąpieli w lodowatej wodzie mogą dołączyć do olsztyńskich morsów, którzy od 15 lat spotykają się co niedzielę nad jeziorem Ukiel. Akwen oferuje też trasy dla narciarzy biegowych oraz snowpark. A gdy jezioro skuje lód, można tu śmigać na bojerach.
Inne zimowe atrakcje Olsztyna? W mieście działają trzy lodowiska: w nowo otwartej Hali Urania (gdzie najmłodsi uczą się jeździć na łyżwach z pomocą pingwinków), w dzielnicy Jaroty i przy plaży miejskiej nad jeziorem Ukiel. Nie brakuje też atrakcji dla amatorów białego szaleństwa. Wystarczy 15-minutowa wycieczka samochodem do wsi Ruś, w której na trzech trasach zjazdowych można śmigać na nartach przez całą zimę, bo tutejszy stok jest regularnie naśnieżany.
Olsztyn – atrakcje dla aktywnych
W granicach Olsztyna leży aż osiem dużych i kilka mniejszych jezior. Najsłynniejsze z nich to Ukiel, przy którym prężnie działa centrum sportowo-rekreacyjne. Jest tu miejska plaża, place zabaw dla dzieci i skatepark. Od maja pływają żaglówki, można wypożyczyć kajak lub rower wodny, a o każdej porze roku – wyruszyć na długi spacer wokół jeziora. Roi się tu też od małych knajpek, w których królują dania z ryb.
Łyna, królowa warmińskich rzek, od wiosny zaprasza na kajakowe spływy. Cały szlak ma ok. 160 km. Jeden ze szlaków wiedzie przez sam środek Olsztyna. Atrakcją jest to, że przepływamy tuż obok zamku, gdzie trzeba bacznie uważać na próg wodny (tu kajak trzeba przenieść). Z południa na północ miasto przecina Łynostrada. Biegnie wzdłuż Łyny, przez Park Centralny i Las Miejski. To 11-kilometrowa trasa dla rowerzystów i spacerowiczów.
Ścieżka rowerowa i piesza okala też malownicze jezioro Długie, a jego brzegi łączy Most Zakochanych. A gdy pogoda nie dopisuje, odpoczniemy i popływamy w centrum Aquasfera – na chętnych czekają tu sauny i aqua aerobik.
fot. Jakub Obarek
Olsztyn – atrakcje dla miłośników historii
Spacerując po Parku Centralnym koniecznie trzeba wstąpić do Centrum Techniki i Rozwoju Regionu „Muzeum Nowoczesności”. Mieści się w odnowionym tartaku. Przedstawia dzieje miasta i jego rozwoju, oryginalnie i z wykorzystaniem multimedialnych tablic. Jest tu też winda z początku XX wieku, unikalna średniowieczna rura kanalizacyjna i atelier fotografa z rekwizytami do zrobienia sobie zdjęć na pamiątkę.
Zamek Kapituły Warmińskiej
Największą po Starym Mieście turystyczną atrakcją Olsztyna jest położony nad Łyną Zamek Kapituły Warmińskiej. Znajduje się tutaj jedyny zachowany przyrząd astronomiczny Mikołaja Kopernika. To słynna tablica, która posłużyła astronomowi do wyznaczenia równonocy wiosennej i w efekcie do wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego.
Na wystawie w zamku, który jest siedzibą Muzeum Warmii i Mazur, można też obejrzeć egzemplarz traktatu monetarnego Kopernika. Sformułował w nim prawo o wypieraniu lepszego pieniądza przez gorszy, wyjaśniając istotę dobrze nam znanej inflacji.
Jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w zamku jest... toaleta, z której astronom najpewniej korzystał. Niby nic, ale na tamte czasy ewenement! Prowadzą do niej strome schody na końcu komnaty. Od zewnątrz, w formie wykuszu, toaletę można obejrzeć na północnej ścianie zamku. A na koniec na pamiątkę zrobić sobie selfie z astronomem. Czeka na chętnych przed zamkiem, na ławeczce, patrząc w niebo. A komu mało astronomicznych doznań, powinien jeszcze zajrzeć do olsztyńskiego Planetarium oraz Obserwatorium Astronomicznego, w którym znajduje się m.in. księżycowy pył.
Olsztyn – atrakcje dla smakoszy
Kto jeszcze nie wie, jak smakuje karmuszka albo dzyndzałki, musi koniecznie odwiedzić Olsztyn. Tę warmińską sycącą i rozgrzewającą zupę gulaszową oraz pierogi, przypominające litewskie kołduny, serwuje tu wiele restauracji, m.in. kultowe miejsce – Cudne Manowce na Starym Mieście. Bardzo tu regionalnie i kameralnie, a niektóre specjały o wyjątkowych nazwach można kupić w słoiczkach jako prezent, np. maść czarownic do latania.
Piwowarskie tradycje miasta kultywowane są w Browarze Ukiel. Można tu degustować wiele nagradzanych trunków, a w trakcie zwiedzania, przekonać się, jak warzą tutejsi piwowarzy i na czym tak naprawdę polega produkcja piwa.
Smakowitą pamiątką z Olsztyna jest natomiast marcepan królewski. Charakteryzuje się skarmelizowaną górną warstwą przy zachowaniu surowego środka. Wytwarzaniem tego rarytasu, pochodzącego z dawnych Prus Wschodnich, zajmuje się dziś kawiarnia „Moja”. Marcepan ten widnieje na liście produktów regionalnych Ministerstwa Rolnictwa. W wakacje kawiarnia organizuje nawet warsztaty robienia marcepanu – dla małych i dużych. Pachnąco tu i smakowicie. Marcepan, ten prawdziwy, to tylko trzy składniki: migdały, cukier i woda różana – w proporcjach owianych tajemnicą.
Najbardziej oryginalne atrakcje Olsztyna
- Dla miłośników Hansa Klossa
Olsztyn ma swój filmowy szlak związany z kultowym serialem o przygodach Hansa Klossa. W serialu zagrał tutejszy areszt śledczy, staromiejskie kamieniczki czy siedziba Urzędu Marszałkowskiego. Ale chyba najlepiej kojarzoną sceną jest ta z czołówki serialu, gdy samochód nadradcy Gebhardta spada do rzeki. To most nad Wadągiem na granicy miasta.
-
Najstarsze kino
Na olsztyńskiej Starówce działało do niedawna jedno z najstarszych kin w Polsce i na świecie. Założone pod nazwą Luisen Theater od 1911 roku funkcjonowało w kamienicy przy ul. Stare Miasto 23. Dziś jego tradycje kultywuje Kino Studyjne Awangarda 2, które mieści się niedaleko Nowego Ratusza.
-
Zmysłowe dzieła
Piękne olsztyńskie herstory związane jest z postacią rzeźbiarki Balbiny Świtycz-Widackiej. Jej urocze, zmysłowe dzieła (m.in. Wiosna czy Amor na czatach) zdobią dziś m.in. Park Podzamcze.
-
Orientalny przepych w Olsztynie
Pamiątką po urodzonym w Olsztynie światowej sławy architekcie Erichu Mendelshonie jest odrestaurowany dom przedpogrzebowy Bet Tahara. To jedyna pozostałość po żydowskiej społeczności miasta, a budynek, tak niepozorny na zewnątrz, zachwyca wręcz orientalnym przepychem wnętrza.
