Zweryfikuj swój osobisty ślad wodny

Każda nasza aktywność pozostawia po sobie ślad. W kontekście ochrony środowiska najczęściej słyszymy o śladzie węglowym. Ale nie mniej istotny jest ślad wodny. Czym on jest, jak wpływa na środowisko i jak go ograniczyć? Odpowiedzi udzielają eksperci Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.

22 kwietnia obchodzimy Dzień Ziemi. Tegoroczne hasło przewodnie to „Invest in Our Planet” (Zainwestuj w naszą planetę). To najlepszy moment na zastanowienie się, jakie możemy podjąć działania służące ochronie środowiska naturalnego – nie tylko w skali globalnej, ale przede wszystkim na naszym własnym podwórku. Jednym z istotnych zagadnień jest ochrona zasobów wodnych. Bo choć powierzchnia naszej planety w ponad 70% pokryta jest przez oceany, to zasoby niezbędnej nam do życia wody słodkiej są niewielkie i ograniczone – stanowią zaledwie 3,5% ogólnej objętości wody występującej na Ziemi. W tym celu warto dowiedzieć się, co to jest ślad wodny i jak każdy z nas może go ograniczyć, by chronić planetę dla siebie i przyszłych pokoleń.

Ślad wodny – co to jest?

Na ślad wodny składa się zarówno nasze bezpośrednie, jak i pośrednie zużycie wody. Przykładami bezpośredniego zużycia wody są: mycie, pranie, zmywanie czy podlewanie ogrodu. Mamy na nie bezpośredni wpływ i podczas wykonywania tych czynności możemy w prosty sposób kontrolować ilość zużywanej wody (np. przez zakręcanie kranu podczas mycia zębów czy mydlenia rąk).

Nasze wykorzystanie wody nie ogranicza się jednak tylko do czynności wykonywanych w kuchni, łazience czy ogrodzie. Codziennie przyczyniamy się do zużycia dużych ilości wody przy zakupie różnych produktów, od żywności, przez ubrania, meble, wszelkiego rodzaju urządzenia, aż po biopaliwa. Robiąc zakupy pośrednio wpływamy na zasoby wodne na Ziemi.

”Bezpośrednie zużycie wody stanowi tylko 3% śladu wodnego w skali światowej. Pozostałe 97% to tak zwane pośrednie zużycie.

Czym jest pośrednie zużycie wody?

Czy pijąc kawę, zużywamy tylko tyle wody, ile znajduje się w filiżance, czyli 200 ml? Niestety nie. Pośrednie zużycie wody oznacza wodę wykorzystaną na wszystkich etapach produkcji, czyli również w procesie uprawy rośliny i pozyskiwania ziarenk kawy zdatnych do użycia w kuchni. Ślad wodny jednej filiżanki kawy to ok. 130 litrów zużytej wody. W przypadku owoców i warzyw będzie to woda niezbędna do wegetacji roślin, woda opadowa, woda zużyta przez sadowników do nawadniania upraw czy mycia owoców. W przypadku produktów przetworzonych do tej ilości trzeba doliczyć wodę wykorzystywaną w całym procesie produkcji.

Rodzaje śladu wodnego

Według waterfootprint.org wyróżniamy trzy rodzaje śladu wodnego:

Zielony ślad wodny to zużycie wody pochodzącej z opadów atmosferycznych – dotyczy głównie roślin w uprawach rolnych, leśnych i ogrodniczych.

Niebieski ślad wodny oznacza zużycie wody powierzchniowej (jeziora, rzeki) i podziemnej (studnie) wykorzystywanej w całym procesie produkcyjnym, włącznie z wodą która wyparowała do atmosfery w wyniku wytwarzania produktu. W praktyce niebieski ślad wodny związany jest przede wszystkim ze zużyciem w przemyśle, przetwórstwie, a także jest to nasze domowe użytkowanie wody.

Szary ślad wodny określa objętość wody, która jest konieczna do rozcieńczenia zanieczyszczeń powstałych w procesie produkcji w celu doprowadzenia ich do poziomu obowiązujących standardów jakości.

Po co mierzy się ślad wodny?

Twórcą koncepcji śladu wodnego jest profesor Arien Y.Hoekstr. Mierzenie śladu wodnego pomaga zrozumieć łańcuchy dostaw i zużycie ograniczonych zasobów słodkiej wody na poszczególnych etapach produkcji, a także rozwiązywać problemy związane z niedoborem wody i jej zanieczyszczeniem.

Jak zmniejszyć swój ślad wodny?

Aby zmniejszyć swój ślad wodny, staraj się ograniczyć zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie zużycie wody.

Bezpośrednie zużycie wody ograniczysz:

• Zakręcając kran podczas mycia zębów i mydlenia rąk.
• Biorąc prysznic zamiast kąpieli w wannie oraz pamiętając, że podczas brania prysznica woda nie musi lecieć cały czas!
• Wybierając ekologiczne, wodooszczędne urządzenia AGD.
• Włączając pralkę czy zmywarkę dopiero wtedy, gdy są zapełnione (ale nie przepełnione).
• Zakręcając kran lub używając miski podczas tradycyjnego zmywania.
• Zbierając deszczówkę np. do podlewania roślin.

Pośrednie zużycie wody ograniczysz:

• Kupując tylko potrzebne rzeczy – dotyczy to zwłaszcza jedzenia i ubrań.
• Ograniczając ilość wyrzucanego pożywienia poprzez wykorzystywanie wszystkich produktów, które nadają się do spożycia.
• Wybierając producentów, którzy dbają o zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi wykorzystywanymi w procesie produkcji.
• Kupując artykuły o możliwie niskim śladzie wodnym.

Policz swój ślad wodny

Oblicz swój osobisty ślad wodny, korzystając z kalkulatora śladu wodnego i podejmij odpowiednie kroki, aby go zmniejszyć.

Korzystaj ze środowiska, w tym z zasobów wodnych, w sposób rozważny i świadomy. Zwróć uwagę na to, ile wody wykorzystujesz bezpośrednio. Zwracaj też uwagę na to, co i ile kupujesz. Nie rób zbyt dużych zapasów artykułów żywnościowych, bo wiele z nich trafia później do kosza. Zastanów się, w jaki jeszcze sposób możesz ograniczyć swój ślad wodny. I pamiętaj, że każde działanie, nawet z pozoru niewielkie, ma ogromne znaczenie, jeśli wykonuje je wiele osób.

Ślad wodny na świecie

Zużycie wody w poszczególnych krajach zależy nie tylko od posiadanych zasobów wodnych, ale też od stylu życia mieszkańców. (grafika)

Ślad wodny a zmiany klimatu

Nieregularne opady i coraz częściej występujące susze zmuszają nas do przemyśleń na temat właściwego gospodarowania zasobami wodnymi. Niedobory wody w Polsce są coraz większym problemem. Dotyczą przede wszystkim pasa centralnego – od Ziemi Lubuskiej, przez Wielkopolskę i Mazowsze, aż po Lubelszczyznę, a nawet część Pojezierza Mazurskiego. Specjaliści alarmują, że obszar ten z roku na rok powiększa się. Dlatego konieczne jest podejmowanie dobrych praktyk związanych z podnoszeniem retencji, zbieraniem deszczówki, ograniczaniem powierzchni nieprzepuszczalnych, a także stosowanie nowoczesnych technologii ograniczających zużycie wody w zakładach przemysłowych. Skutki zmian klimatu już teraz wpływają na naszą codzienność. Działania zaradcze i naprawcze, jakie podejmujemy, są kluczowe w kontekście przyszłości życia zarówno w Polsce, jak i na Ziemi. Inicjatywy, takie jak projekt Klimada 2.0 realizowany przez Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy oraz towarzysząca mu kampania informacyjno-promocyjna „Klimat się zmienia. Zmień sposób myślenia!” mają na celu pokazać nam wszystkim, że stan środowiska naturalnego ulega coraz większej degradacji i tylko od nas zależy, czy przyszłe pokolenia będą w stanie żyć na naszej planecie.

Więcej informacji na temat tego, co możesz zrobić, znajdziesz na stronie: https://klimada2.ios.gov.pl/kategoria/co-ty-mozesz-zrobic/

ŹRÓDŁO: INSTYTUT OCHRONY ŚRODOWISKA – PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY