Malina to klejnot wśród owoców jagodowych. Bardzo nietrwały, ale niezwykle cenny dla zdrowia i urody. To prawdziwy polski superowoc. Do niedawna kojarzony głównie z latem, lecz dzięki nowym odmianom i sposobom prowadzenia plantacji krajowymi malinami można się cieszyć od wiosny aż do późnej jesieni.
Tekst: Sylwia Zagórska
Maliny to owoce powszechnie znane i lubiane. Od wieków były wykorzystywane w medycynie ludowej i ziołolecznictwie. Ich krzewy znajdziemy w wielu przydomowych ogródkach w całym kraju. Polska jest jednym z wiodących producentów malin w Europie (na trzecim miejscu po Rosji i Serbii) oraz na świecie (na piątym miejscu). Najwięcej produkuje się ich na Lubelszczyźnie, Mazowszu i w województwie łódzkim, a za nieformalną malinową stolicę Polski uchodzi Kraśnik. Dawniej świeżymi owocami mogliśmy się cieszyć jedynie latem. Dzisiaj, dzięki specjalnym odmianom i technikom produkcyjnym krzewy malin owocują do ostatnich dni jesieni, a nawet wczesnej zimy.
MALINY – WŁAŚCIWOŚCI, czyli jagodowy klejnot
Te delikatne i pięknie pachnące owoce nie tylko są smaczne, ale też sprzyjają zachowaniu dobrego zdrowia i urody. Posiadają dużą wartość odżywczą i niską kaloryczność, dzięki czemu możemy je jeść niemal bez ograniczeń. Dodatkowo przyspieszają przemianę materii, podnoszą odporność, działają przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Prozdrowotne właściwości malin można by wymieniać długo. Są one również bogatym źródłem kwercetyny, która uszczelnia naczynia włosowate oraz katechin wykazujących działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Niebagatelna jest ich pomoc w zachowaniu naszej urody. Dzięki regularnemu spożywaniu tych owoców opóźniamy procesy starzenia i wspomagamy wydalanie szkodliwych metali ciężkich z organizmu.
Maliny swoje właściwości zawdzięczają m.in. obecności flawonoidów, witamin i wielu cennych składników mineralnych. Owoce te są bogatym źródłem witamin A, B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna), B5, B6, B7 (biotyna), B9 (kwas foliowy), a także E. Zawierają też substancje mineralne takie jak: wapń, potas, magnez, żelazo, cynk czy mangan. W 100 g świeżych owoców znajduje się niespełna 12 g węglowodanów, a także 6,5 g błonnika, 1,2 g białka oraz niecałe 0,5 g tłuszczu. Wartość energetyczna takiej porcji to zaledwie 52 kcal, dlatego maliny są powszechnie włączane do różnego rodzaju lekkich diet.
MALINA – naturalny filtr przeciwsłoneczny
Jednym ze składników maliny jest biotyna odpowiedzialna za kondycję włosów i paznokci. Zapobiega ona wypadaniu włosów, reguluje nadmierny łojotok, a także – wraz z miedzią – opóźnia proces siwienia.
Dostarczane z malinami katechiny obniżają ryzyko zachorowania na choroby serca i naczyń krwionośnych. Dlatego regularne spożywanie owoców jest szczególnie polecane osobom z problemem zakrzepicy, miażdżycy czy nadciśnienia. B-karoten poprawia koloryt skóry, chroni ją przed poparzeniem słonec znym, pochłaniając szkodliwe promieniowanie UV. Latem maliny działają więc jak naturalny filtr przeciwsłoneczny.
Luteina (wraz z zeaksantyną) zapobiega procesom zwyrodnienia plamki żółtej związanym z wiekiem. Pozytywnie wpływa na ostrość widzenia i wstrzymuje tworzenie się zaćmy. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym pomaga w walce z nowotworami, chorobami układu krwionośnego, cukrzycą oraz stanami zapalnymi. Wpływa też korzystnie na funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego.
MALINY ZAMIAST ASPIRYNY
Jesienią i zimą maliny wspomagają naszą odporność. Dzieje się tak dzięki zawartości salicylanów, które sprawiają, że owoce z powodzeniem mogą zastępować aspirynę oraz inne leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Kwas salicylowy, który spożywamy w malinach, wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne wspomagające leczenie wielu schorzeń. Poza leczeniem infekcji, maliny wspomagają także pracę wątroby, a także ułatwiają trawienie. Posiadają również działanie moczopędne sprzyjające walce z obrzękami.
Maliny, mimo że są słodkie dostarczają bardzo mało kalorii. Jednocześnie są doskonałym źródłem rozpuszczalnego błonnika, który powoduje uczucie sytości i przyśpiesza trawienie. Są więc idealnym wsparciem dla osób odchudzających się, a także dla chorujących na cukrzycę. Zawarte w nich ketony malinowe, pobudzają wzrost lipolizy czyli rozpadu komórek tłuszczowych i działają przeciwcukrzycowo. Katechina obniża bowiem poziom glukozy we krwi. Tym samym przyspieszają metabolizm oraz zmniejszają odkładanie się tkanki tłuszczowej w ciele, nie dopuszczając do powstania nadwagi.
MALINY A ZDROWIE, czyli napary z owoców i liści
Prozdrowotne właściwości mają zarówno napary z owoców, jak i z liści. Te ostatnie, dopiero od niedawna znów wracają do łask. Jak je przygotować?
Napar z owoców: 2 łyżki suszonych malin zalej wrzątkiem, przykryj i odstaw na 15-20 minut. Przecedź i pij 2-3 razy dziennie po szklance podczas anginy, przeziębienia, anginy czy innych chorób, którym towarzyszy podwyższona temperatura, jak zapalenie oskrzeli.
Napar z liści malin: łyżkę liści zalej 1/2 szklanki wrzątku, przykryj i odstaw do na 15-20 minut. Przecedź i pij 2-3 razy dziennie przy dolegliwościach żołądkowych i jelitowych. Napar z liści malin można też stosować do płukania gardła i jamy ustnej. Ale uwaga! Nie wskazany jest dla kobiet w ciąży. Herbata z liści malin od pokoleń polecana była jako remedium na przenoszoną ciążę i wywołanie poro du. Lekarze nie potwierdzają, ale też nie zaprzeczają, więc na wszelki wypadek nie warto ryzykować – zwłaszcza w ciąży zagrożonej.
MALINOWE ABC
Maliny najczęściej spożywane są jako zdrowa owocowa przekąska. Ale używa się ich również w roli dodatku do wielu potraw i deserów lub w postaci przetworów. Wyśmienite są zwłaszcza soki, syropy, dżemy i konfitury, które możemy samodzielnie przygotować w domu. Warto jednak pamiętać, że trzeba to robić ze świeżych i zdrowych owoców, o co nie łatwo, bo malina jest bardzo delikatna i nietrwała. Szybko pleśnieje, fermentuje i puszcza soki. Owoce zbiera się ostrożnie (żeby nie zgnieść), podczas suchej pogody, szybko suszy i zaraz potem przetwarza.
Jeśli jednak nie zbierasz owoców samodzielnie, tylko kupujesz, pamiętaj, żeby dobrze się im przyjrzeć. Warto szukać malin przechowywanych w lodówkach lub przynajmniej w chłodnych, zacienionych miejscach. Chłodzenie przedłuża ich trwałość. Nie opłaca się robić zapasów – lepiej kupować małymi partiami i od razu spożywać. Chyba, że chcemy zamrozić. Wtedy wystarczy świeże, jędrne owoce umyć, lekko osuszyć, mrozić rozłożone luźno na tacce, a potem włożyć do woreczków i do zamrażarki. W okresie jesienno-zimowym będą jak znalazł do musów, koktajli, soków, zdrowych deserów czy naparów. Można je też po prostu ususzyć (suszy się podobnie jak grzyby). Suszone maliny są niezwykle aromatyczne i doskonale nadają się jako dodatek do musli, granoli oraz zdrowych deserów.
MALINY W KOSMETYKACH
Maliny, z uwagi na silne właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne, stały się jednym z najbardziej cenionych owoców jagodowych wykorzystywanych w kosmetykach.
Malinowe produkty wykorzystywane w kosmetykach:
Olej z pestek malin – dobre źródło likopenu, beta-karotenu oraz kwasów linolowego i linolenowego. Jest doskonałym uzupełnieniem preparatów fotoochronnych. Zmniejsza niekorzystne działanie promieni UV, łagodzi rumień posłoneczny, pobudza regenerację naskórka. Ma też właściwości przeciwalergiczne i przeciwzapalne. Może wchodzić w skład kremów do twarzy, balsamów do ust, peelingów i olejków do masażu ciała;
Ekstrakt z malin – dzięki zawartości kwasu salicylowego, pektyn i garbników wykazuje działanie przeciwbakteryjne i reguluje wydzielanie sebum. Częsty składnik toników oraz mgiełek i wód owocowych;
Napar z liści malin – obniża poziom glukozy, zmniejsza poziom lipidów, działa moczopędnie. Pomaga w dbaniu o figurę. Napar z liści i owoców malin łagodzi przeziębienia, ma też kojący wpływ na samopoczucie podczas miesiączki;
Maseczka z malin – wpływa na syntezę kolagenu i elastyny, reguluje wydzielanie sebum, zmniejsza pory, przeciwdziała trądzikowi, reguluje pH skóry, redukuje przebarwienia i stany zapalne oraz wydzielanie melaniny.
MALINY – zawartość witamin i minerałów
Maliny odznaczają się niską kalorycznością, ok. 52 kcal/100 g. W 100 g malin znajdują się m.in.:
Witaminy:
witamina A – 3 ug
B-karoten – 16 ug
witamina C – 31,4 mg
Minerały:
potas – 177-145 mg
wapń – 25-35 mg
magnez – 10-22 mg
cynk – 0,13-0,14 mg
mangan – 0,49 mg
DESER Z MALINAMI
Malinowy sernik na zimno
Składniki:
800 g białego sera 3-krotnie mielonego (lub gotowy)
1 1/2 szklanki malin do masy
1/2 szklanki malin do dekoracji
300 ml śmietany 30-36%
2 łyżki żelatyny w proszku
1 galaretka malinowa
3 yżki cukru pudru
200 g ciastek owsianych
80 g masła
Przygotowanie: Pokrusz ciasteczka, wymieszaj je z roztopionym masłem i wyłóż nimi spód tortownicy. Śmietanę ubij na delikatny krem, uważając by się nie zważyła. Połącz z serem, cukrem pudrem i całość zmiksuj. Rozpuść galaretkę w 250 ml gorącej wody i żelatynę w 2 łyżkach gorącej wody. Połącz je ze sobą, a potem wmieszaj z masą serową. Na koniec dodaj maliny i ponownie zmiksuj. Wylej na schłodzony spód i wstaw do lodówki na conajmniej 3 godziny. Przed podaniem udekoruj świeżymi owocami. Możesz posypać wiórkami kokosowymi.
Pyszne domowe lody malinowe
Składniki:
400 g świeżych malin
(mogą być mrożone)
70 g cukru
300 g słodkiej śmietany 30-36%
Przygotowanie: Maliny przełóż do garnka, dodaj cukier i zagotuj na małym ogniu, mieszając, aż cukier rozpuści się, a owoce rozpadną. Powstały syrop przetrzyj przez sitko (opcjonalnie), a następnie odstaw do ostudzenia. Śmietankę kremówkę ubij na sztywno. Do schłodzonego syropu malinowego dodawaj stopniowo ubitą śmietanę, cały czas mieszając (łyżką lub mikserem na niskich obrotach). Powstałą masę przelej do pojemnika i wstaw do zamrażalnika na kilka godzin (a najlepiej na całą noc). Podawaj udekorowane świeżymi malinami i miętą.
Panna cotta z malinami
Składniki:
1 1/2 szklanki śmietany 12%
szklanka jogurtu naturalnego
1/2 szklanki cukru
250g malin
2 czubate łyżki żelatyny
laska wanilii i sok z malin
Przygotowanie: Żelatynę namocz w niewielkiej ilości wody i odstaw, by napęczniała. 3/4 szklanki śmietany wymieszaj z cukrem i podgrzej. Stopniowo dodawaj żelatynę, stale mieszając, aż do jej pełnego rozpuszczenia. Następnie dodaj resztę śmietany oraz jogurt naturalny i dokładnie wymieszaj. Masę rozlej do salaterek i wstaw na kilka godzin do lodówki. Tuż przed podaniem salaterki zanurz w ciepłej wodzie, żeby łatwiej było wyjąć zawartość. Deser polej sokiem z malin i bogato udekoruj malinami oraz miętą.
Wyjątkowo zdrowy koktajl malinowy
Składniki:
150 g malin (mogą być mrożone)
1 banan
350 g kefiru lub jogurtu naturalnego
1 łyżeczka miodu
mięta do dekoracji
ewentualnie nasiona chia lub siemię lniane
Przygotowanie: Obrany i pokrojony banan, maliny, kefir (lub jogurt) i miód zmiksuj w blenderze. Udekoruj świeżymi owocami i miętą. Można też posypać płatkami kokosowymi. Pij od razu po przygotowaniu. Do takiego koktajlu warto dodać nasiona chia, które można też zamienić na siemię lniane.
