Ryż – biały, długoziarnisty, dziki, zapachowy, czarny albo basmati. Na słodko lub słono, zapiekany, ale i sypki. Nie sposób zliczyć jego odmian, gatunków i smaków. Idealny do dań orientalnych, znakomity jako zamiennik naszych ukochanych ziemniaków.

RYŻ – ZIARNKO DO ZIARNKA

Ryż to najczęściej spożywane zboże na całym świecie, uprawiane na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy. Od tysięcy lat stanowi podstawę menu mieszkańców Wschodu. Najstarsze dowody jego spożywania pochodzą z Chin i sięgają 5000 lat wstecz. W IV w. p.n.e ryż przywędrował do Egiptu, mniej więcej w tym samym czasie Indie zaczęły go eksportować do Grecji oraz innych krajów europejskich, a od XVIII wieku także do Stanów Zjednoczonych. W dawnych czasach Japończycy wierzyli, że sadzenie ryżu jest hołdem dla bóstw. Do dziś jego uprawa, zbiory i obróbka są tam bez mała celebrowane. Dwie trzecie światowej produkcji ryżu przypada właśnie na Japonię, Chiny, Indie, Indonezję oraz Bangladesz.

RYŻ BRĄZOWY W CENIE

W wielu krajach ryż jest pierwszym stałym pokarmem podawanym niemowlętom, gdyż wywołuje najmniej alergii ze wszystkich zbóż. Pełnoziarnisty ryż brązowy ma zachowane wszystkie trzy warstwy: otręby, bielmo i zarodek, dzięki temu przewyższa biały pod względem wartości odżywczej. Ponadto zawiera ligonany, fitoestrogeny oraz związki fenolowe o silnym działaniu przeciwutleniającym. Pełnoziarnisty ryż brązowy ma także ważne dla naszego organizmu substancje odżywcze – tiaminę, niacynę, fosfor, potas, żelazo, ryboflawinę oraz pięć razy więcej błonnika niż biały. W zarodku znajduje się witamina E, a otręby zawierają związki fitochemiczne, które mogą obniżyć poziom cholesterolu.

RYŻ – RÓŻNE GATUNKI

Ze względu na kształt ziarna wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje ryżu – krótkoziarnisty, średnioziarnisty oraz długoziarnisty. Wśród nich rozróżnia się odmiany kleiste i niekleiste, o innej zawartości i składzie skrobi. Ryż kleisty, nazywany ryżem woskowatym, zawiera nierozpuszczalną skrobię. Jeśli gotuje się go w wodzie, powstaje prawie galaretowana papka. Dlatego w Azji Południowo-Wschodniej znajduje on szerokie zastosowanie w przyrządzaniu słodkich potraw, podobnych do dobrze nam znanego budyniu. „Normalny” ryż nie ma takich właściwości, ale i tak, jeśli chce się uniknąć sklejenia ziaren, przed gotowaniem należy go dokładnie opłukać w zimnej wodzie, aby uwolnić z niego kleistą substancję. Jest jeszcze ryż wstępnie obgotowany, czyli parboiled – wartościowa odmiana, zawierająca ponad 80% składników odżywczych, pełnego ziarna, a do tego szybciej się gotująca i nie tracąca podczas obróbki cieplnej swoich cennych właściwości.
Zebrane ziarno ryżu posiada ciemną warstwę otrębów i jest okryte łuską. W przypadku ryżu białego zarówno otręby, jak i łuska są usuwane w procesie obróbki, natomiast w brązowym usuwa się jedynie łuskę. W rezultacie ryż brązowy zawiera dodatkowo białka i minerały, a dzięki temu stanowi pożywniejszy składnik diety.

RYŻ BRĄZOWY I RYŻ CZERWONY

Dwoma mniej znanymi odmianami ryżu są ryż brązowy i ryż czerwony. Rosnący w Azji ryż czerwony jest przedstawicielem odmiany kleistej. Choć nie uważa się go za jadalny, to ekstrakt z jego ziaren obniża poziom cholesterolu oraz poprawia krążenie krwi. Klejący ryż czarny powszechnie jest używany w Tajlandii i na Filipinach. Ma nieusuniętą warstwę otrębów przydającą mu brązowego lub czarnego koloru. Używany jest głównie do deserów, w szczególności w połączeniu z mlekiem kokosowym. W sumie jednak nie jest istotne, jaki ryż lubimy najbardziej. Ważne, aby ze względu na swoje wartości odżywcze, w ogóle znalazł się na naszych talerzach.

Czy wiesz, że...  

Ryż (łac. Oryza sativa) to zboże z rodziny wiechlinowantych uprawiane w klimacie gorącym i wilgotnym. Na całym świecie uprawia się około 20 gatunków ryżu. l Z jednego zasadzonego nasionka ryżu może wyrosnąć do 3 tysięcy kolejnych ziaren. l W rzeczywistości ryż nie jest koloru białego, tylko brązowego. Jego biały kolor jest efektem przetwarzania. l Ryż polecany jest osobom chorującym na serce i chorobę Alzheimera.

SAŁATKA Z DZIKIEGO RYŻU

Składniki: 300 g ryżu dzikiego l 1 seler naciowy l 2 marchewki l 300 ml jogurt naturalny l 2 łyżki majonezu sałatkowego l garść łuskanych posiekanych orzechów włoskich l 3 łyżki śmietany 30% l 1 cytryna l 1 pęczek koperku l 1 pęczek szczypiorku l sól, pieprz do smaku

Przygotowanie: Ryż ugotować wg przepisu na opakowaniu. Seler naciowy dokładnie umyć i pokroić w ukośne, wąskie paski. Umytą i obraną marchew pokroić w cienkie słupki. Warzywa lekko blanszować (zagotować w osolonej wodzie, nie dłużej niż 3 min.), następnie przelać na sicie zimną wodą. Jogurt, majonez, śmietanę i sok z cytryny dokładnie wymieszać, doprawić solą, pieprzem oraz posiekaną zieleniną. Ryż, warzywa i orzechy włoskie wymieszać z sosem i odstawić w chłodne miejsce. Można doprawić do smaku.

CZERWONA ZUPA Z RYŻEM

Składniki: 200 g ryżu Basmati l 250 g mielonej wołowiny l 4 średniej wielkości cebule l 1 ząbek czosnku l 1 łyżka oleju l 0,5 l soku pomidorowego l 0,5 l wywaru z warzyw l 2 łyżki kwaśnej śmietany l 1 łyżeczka zmielonego kminku l liść laurowy l sól, pieprz, cukier do smaku

Przygotowanie: Cebule obrać i pokroić w drobną kostkę, wrzucić na rozgrzany olej i dusić. Dodać czosnek, mielone mięso i ryż Basmati. Smażyć chwilę, cały czas mieszając. Dolać sok pomidorowy i rosół. Przyprawić listkiem laurowym i kminkiem. Gotować ok. 20 min., można uzupełnić wodą. Doprawić do smaku cukrem, pieprzem lub innymi przyprawami według uznania. Zupę zdjąć z ognia i dodać śmietanę, dobrze wymieszać. Udekorować ziołami.

CZYTAJ TEŻ:

ZDROWIE NA TALERZU

KASZA DLA ZDROWIA